W szkole – dla procesu edukacji – nadrzędnym czynnikiem jest porozumiewanie się nauczyciela z uczniami. Zdecydowanie warto sięgnąć po model komunikacji „ja” czy UFO. Sprzyja to wzajemnemu zrozumieniu.

Komunikacja UFO to sposób komunikacji, w którym mówimy o: 

 

    • uczuciach – U, 

    • faktach – F, 

    • oczekiwaniach – O. 

Nie ma w nim elementów oceniania. Ten model jest podobny do tzw. komunikacji „ja”, bo używając go, również mówimy o swoich odczuciach. 

Co zawiera komunikat UFO? 

1) UCZUCIA – Określamy emocje, jakie wywołała dana sytuacja. Powiemy np. „Smucę się, dlatego, że…”.

2) FAKTY – Przedstawiamy wydarzenie, nie interpretację. Powiedzenie: „Nie odrabiasz zadań domowych” – jest w porządku, ale dodanie: „Jesteś leniwy” – to ocenianie i nie powinno się pojawić.  

3) OCZEKIWANIA – Wypowiadamy, czego oczekujemy. Powiemy: „Informuj mnie, proszę, wcześniej o takich przypadkach…”. 

Kiedy stosować komunikaty UFO? 

Modele komunikacji UFO czy „ja” sprawdzają się na lekcjach podczas: 

 

    • konstruowania poleceń → Np. przy wprowadzaniu nowych zagadnień. Nauczyciel informuje uczniów o swoich uczuciach, np. radości, i łączy to z zadawanym poleceniem. Wyjaśnia, do czego doprowadzi wykonanie zadania oraz wyjawia oczekiwania, czyli jak ono ma być zrobione. Wydając polecenie, należy unikać partykuły „nie”. 

    • prowadzenia rozmów w trudnych sytuacjach → Rozwiązując konflikt, nauczyciel wskazuje uczniom, by mówili o faktach (uczniowie używają komunikatów „ja”) i nie oskarżali innych, dzięki temu zauważą, jak jedno wydarzenie może być inaczej postrzegane. Uczniowie mówią, co czują w związku z określoną sytuacją, a także określają swoje oczekiwania. Obie strony konfliktu słuchają się wzajemnie. 

    • wzmacniania i nagradzania zachowań uczniów → W tej sytuacji uczniowie są informowani o pozytywnych uczuciach nauczyciela, np. jego dumie. Nauczyciel łączy emocję z konkretną sytuacją, wskazuje na wykonane zadanie czy osiągnięty sukces, a następnie wzmacnia pochwałą. 

Uczeń i komunikat „ja”

Niezwykle cenne jest, by uczniowie wiedzieli, jak się porozumiewać. Rolą nauczyciela jest wskazanie, by uczeń komunikował:

 

    • co czuje: „Jestem smutny”; 

    • co wywołało uczucie i podał fakt: „Mieliśmy wspólnie kupić karty Julkowi, ale cię nie było”;

    • jakie ma potrzeby: „Musimy wspólnie kupić obiecaną rzecz”;

    • jakie ma oczekiwania: „Oczekuję, że wkrótce pójdziemy po prezent razem”.