Asertywność to sposób komunikowania swoich potrzeb tak, by nie krzywdzić innych. Dobrze, by w szkole uczniowie ćwiczyli tę potrzebną umiejętność społeczną. 

W powiedzeniu, że „asertywność boli przez 5 minut, a jej brak – bardzo długo” jest prawda. Zachowanie asertywne to zdecydowany sposób na powiedzenie o własnych uczuciach, oczekiwaniach, opiniach itp. To egzekwowanie swoich praw tak, by nikogo nie ranić. Asertywność sprawia, że człowiek nie wikła się w sytuacje, w których nie chce się znaleźć, a społecznie staje się zaangażowany i aktywny. 

Jak uczyć asertywności? 

  • Podczas treningów umiejętności społecznych (TUS), kiedy to zdobywa się umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie. 

TUS zapewnia też wzmacnianie innych obszarów, np. aktywnego słuchania czy nawiązywania relacji. Ćwiczenia polegają na trenowaniu ról społecznych w sztucznie wykreowanych warunkach. Podczas nich jesteśmy prowadzeni przez specjalistę – korzystamy z jego podpowiedzi. Omawiamy nasze umiejętności i testujemy je w różnych wariantach.

  • Asertywności można uczyć poprzez modelowanie, czyli obserwację i naśladownictwo. Dla ucznia wzorcem jest nauczyciel, który pokazuje, jak wyraża emocje, w jaki sposób wypowiada się, co mu się nie podoba, jak odnosi się do innych. 

Obszary do przećwiczenia  

Nauczyciel, wprowadzając ćwiczenia z asertywności, może je podzielić na obszary, np.: 

  • wyrażanie emocji, 
  • obrona własnych praw,  
  • przyjmowanie i wyrażanie opinii, 
  • reagowanie na krytykę,
  • zabieranie głosu, 
  • przekonanie na własny temat. 

Wchodzenie w rolę

W ćwiczeniu asertywności przydaje się odgrywanie scenek. Przystępując do zadania, pedagog wyjaśnia, co uczniowie będą ćwiczyć, np. mówienie „nie”, wyrażanie opinii. Dobrze jest poprosić uczniów o właściwą postawę – patrzenie na rozmówcę czy dobór słów. Nauczyciel powinien zachęcić uczniów do śmiałego wejścia w role – gdy będą czuli, że grają, staną się odważniejsi i lepiej przećwiczą bycie asertywnym. Ważne, by scenki powtarzać w różnych wersjach i różnym składzie.

Ćwiczenie asertywności – przykłady scenek

  • Kolega po raz czwarty prosi cię o pożyczenie ołówka. Jednak poprzednich czterech nie oddał. Odmów koledze, mówiąc, że chętnie pożyczysz mu ołówek, gdy odda te, które pożyczyłeś mu wcześniej. 
  • Koleżanka skrytykowała i wyśmiała zawartość twojego pudełka z drugim śniadaniem. Zareaguj w sposób spokojny, ale stanowczy.